Język mówiony i język pisany
Językiem mówionym posługujemy się w codziennych rozmowach. Mówienie jest artykułowane przez narządy mowy człowieka i ma charakter czynności odruchowej, wynikającej z potrzeby komunikowania się ludzi. W czasie mówienia wysokość brzmienia naszego głosu może się podnosić lub opadać. W ten sposób sygnalizowany jest początek i koniec zdania, bo przecież w języku mówionym nie mamy przecinków ani kropek. Zjawisko to nazywamy intonacją.
Istotnym elementem jest również akcent, czyli uwydatnienie sylaby w wyrazach bądź wyrazu w zdaniu. W wypowiedziach mamy do czynienia zarówno z akcentem wyrazowym, jak i akcentem zdaniowym.
Wypowiedzi mówione mają dość swobodną budowę składniową i często towarzyszą im gesty, mimika. Najważniejsze fragmenty wypowiedzi uzupełniamy intonacją i podkreślamy akcentem. Wypowiadamy się w określonych sytuacjach: w szkole, w domu, na ulicy. Nasze wypowiedzi mają charakter spontaniczny, nie są przygotowane i przede wszystkim mówimy „do kogoś”.
Komunikacja mówiona różni się od pisanej przede wszystkim sposobem powstawania tekstu. Tworzywem tekstu pisanego są rozmieszczone na papierze lub innym materiale ciągi liter, pauzy i inne znaki graficzne, wytwarzane ręką, a odbierane za pomocą wzroku. Pisanie wymaga określonych warunków: stołu, pióra, komputera, maszyny do pisania. Piszemy znacznie wolniej, niż mówimy, ponieważ teksty, wytwory pisania, muszą mieć odpowiednią formę, właściwie dobrane słownictwo, odpowiedni układ zdań, a ponadto musimy przestrzegać reguł gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych.
Język mówiony to:
• mówienie (głoski, słowa, wypowiedzi, teksty);
• monolog, dialog;
• wykorzystanie różnych sytuacji;
• jednoczesność mówienia i myślenia;
• wyrazy codzienne, potoczne;
• rozluźnienie reguł gramatycznych (składniowych);
• powtórzenia;
• intonacja, barwa głosu, akcent, modulacja;
• gesty, mimika;
• spontaniczność, emocje.
Język pisany to:
• pisanie: litery, wyrazy, zdania, teksty;
• zasady gramatyki: odmiana wyrazów, ich tworzenie i składnia;
• pełna treść i jednoznaczność;
• świadome układanie tekstu-forma;
• możliwości dokonywania poprawek;
• zasady ortografii i interpunkcji;
• pisaniu towarzyszy myślenie.
Oprac. AL