Jak napisać rozprawkę?

Posted by Biblioteka SP12 on 26 marca in ciekawostki, materiały edukacyjne,

 

Przed Tobą wyzwanie w postaci rozprawki? Nie wiesz od czego zacząć? Oto instrukcja, która pozwoli Ci sprawnie i przede wszystkim poprawnie przebrnąć przez to zadanie. Jak napisać rozprawkę? – to konkretna recepta na sukces. To ściąga, dzięki której opanujesz sztukę argumentacji

 Gotów? Zaczynajmy więc!

1. Trochę teorii

Skoro już teraz zastanawiasz się, jak napisać rozprawkę, to wiedz, że z tą formą wypowiedzi zostaniesz już do końca edukacji. Przyda się na każdym egzaminie, sprawdzianie z języka polskiego, a przede wszystkim – na maturze. Doskonale pamiętam, że początku są trudne – nie da się od razu  opanować sztuki argumentacji. Dlatego też poniżej znajdziesz konkretne wskazówki i zwroty, których możesz użyć w swojej pracy. Ja też tak uczyłam się pisać – trzymając “szkieletu” pracy i wklejając do niego gotowe formułki. Z czasem – swoboda pisania i argumentowania sama przyszła. 

2. Jak napisać rozprawkę? – od czego by tu zacząć?

Od struktury pracy. Jest ona trójdzielna, a to oznacza, że musisz przygotować: WSTĘP (1/5 rozprawki), ROZWINIĘCIE (3/5 rozprawki) i ZAKOŃCZENIE (1/5 rozprawki).

źródło: marzanka.pl

3. WSTĘP

Jak napisać rozprawkę? I przede wszystkim – jak zacząć? Bez wątpienia rozpocząć należy od wstępu. Wbrew pozorom – to nic trudnego. Musisz tylko trzymać się tematu swojej pracy – tam znajdziesz tezę, do której musisz się odnieść lub hipotezę, do której musisz się ustosunkować.

TEZA – obalamy lub potwierdzamy. To zdanie twierdzące, na które odpowiesz sobie: tak, zgadzam się z nim lub nie, nie zgadzam się z nim (np. Miłość jest najważniejszą wartością w życiu człowieka). 

HIPOTEZA – to pytanie, na które musisz odpowiedzieć (np. Czy miłość jest najważniejszą wartością w życiu człowieka?).

Jeżeli w TEMACIE rozprawki znajdziesz TEZĘ – we wstępie musisz pokazać czy zgadzasz się z nią czy też nie. W rozwinięciu pracy nastąpi przedstawienie argumentów popierających Twoje stanowisko.

Jeżeli zaś w TEMACIE rozprawki znajdziesz HIPOTEZĘ – we wstępie musisz przedstawić wątpliwość (pytanie). W rozwinięciu natomiast pokaż argumenty “za” i “przeciw”, aby ostatecznie w PODSUMOWANIU/ZAKOŃCZENIU zając ostateczne stanowisko.

ŚCIĄGA DLA CIEBIE:

WSTĘP DO ROZPRAWKI OPARTEJ NA TEZIE

Jeżeli w poleceniu pracy znajdziesz zwroty takie jak:

• Udowodnij, że… (teza)
• Dowiedź, że… (teza)

to możesz użyć we wstępie rozprawki następujących zwrotów:

• Celem tej pracy jest…
• Celem niniejszej rozprawki jest…
• Celem moich rozważań jest…
• Celem niniejszych rozważań jest…
• W niniejszej pracy postaram się przedstawić argumenty potwierdzające/zaprzeczające…
• W mojej pracy postaram się skupić na…

To oczywiście początek. Wstępu rozprawki nie zamkniesz w jednym zdaniu. Pamiętaj, że powinien on objąć ok. 1/5 Twojej pracy. Skorzystaj więc z poniższych zwrotów, które pomogą Ci podkreślić we wstępie własne stanowisko i płynnie przejść do argumentacji. Oto one:

• Warto w pierwszej kolejności zastanowić się nad… (i tutaj nawiązujesz do tematu pracy – np. nad tym, czym jest miłość)
• Warto najpierw rozważyć…
• W dalszej części pracy zamierzam skupić się na…
• Przedstawiając zgromadzone argumenty pragnę podkreślić, iż…
• W dalszej części pracy przedstawię argumenty potwierdzające/obalające tezę…

Jeżeli mimo wszystko szukasz zdania, którym po prostu otworzysz swoją rozprawkę, no to spróbuj tego:

• Problem ujęty w temacie rozprawki to doskonale nam znany motyw obecny w literaturze.
• Problem zawarty w tytule pracy to nieustannie powracający w literaturze motyw.
• Problem zawarty w temacie podejmowany był w literaturze przez wielu twórców różnych epok. Także XX (autor dzieła, do którego masz się odnieść) wpisuje się w ten dialog.
• Wymienione w temacie dzieło… (i tutaj wspominasz o epoce, nurcie – wykorzystujesz swoją wiedzę na temat tła historycznego dzieła);

WSTĘP DO ROZPRAWKI OPARTEJ NA HIPOTEZIE

Jeżeli natomiast w poleceniu pracy znajdziesz pytanie:

• Czy rację ma… (hipoteza);
• Czy słusznie jest powiedziane, że… (hipoteza).

 Musisz na nie odpowiedzieć – masz więc do czynienia z hipotezą. Możesz wówczas rozpocząć rozprawkę od jednego z poniższych zdań:

• Pytanie postawione w temacie zmusza do głębszego zastanowienia się nad pojęciem… (np. miłości)
• Odpowiedź na pytanie zawarte w temacie rozprawki musza do bliższego przyjrzenia się… (pojęciu, stanowisku jakiegoś bohatera, motywacji tegoż bohatera etc.)
• Zanim podejmę się odpowiedzi na pytanie zawarte w temacie, chciałbym w pierwszej kolejności bliżej przyjrzeć się… (jak wyżej: motywowi, autorowi, tematowi, motywowi etc.)

Pozostałe zwroty są bez zmian  PAMIĘTAJ: trzymaj się tematu pracy. W każdym temacie znajdziesz słowa kluczowe – wskazówki. To trochę jak wyszukiwarka Google – korzystasz tylko z tych słów, które są istotne dla poszukiwań. Zamiast szukać: jak napisać wstęp do rozprawki? wyszukasz: rozprawka wstęp. W przypadku przygotowania do rozprawki musisz odwrócić ten proces – pozostawić z tematu/polecenia tylko te słowa, które rzeczywiście są istotne. Jeżeli więc temat pracy brzmiałby: 

Czy miłość jest najważniejszą wartością w życiu człowieka? Swoje stanowisko poprzyj konkretnymi postawami bohaterów utworów romantycznych

słowa kluczowe, które bym sobie wypisała, byłyby następujące: miłość, wartość, utwory romantyczny.

I już na tle tych słów wiem, że: muszę usadowić utwór romantyczny na tle myślenia danej epoki (bo przecież ma to znaczenie dla miłości!); muszę zaznaczyć, że miłość to nie tylko ta między kobietą a mężczyzną (pamiętam przecież o Mickiewiczowskiej Grażynie – patriotyzm!). W ten sposób mam praktycznie gotowy wstęp. 

4. ARGUMENTACJA/ROZWINIĘCIE

To serce Twojej rozprawki. Jeżeli jeszcze nie wiesz jak napisać rozprawkę, to musisz pamiętać, że w tej części pracy wszystko się rozstrzygnie. Sama ucząc się podstaw argumentacji, korzystałam z gotowych szablonów zdań. Miałam otarty przed sobą zeszyt-ściągawkę i po prostu każdy akapit rozpoczynałam sformułowaniem z tej mini-pomocy. I to było skuteczne! Dlatego też poniżej przedstawiam Tobie gotowe zwroty, których możesz użyć. 

DOBRA RADA:

Przygotuj sobie argumenty – może w postaci tabeli. Wypisz je – musisz wiedzieć, co chcesz powiedzieć w pracy. 

(poniższe zwroty podaję za portalem aleklasa.pl)

PIERWSZY ARGUMENT

– Na początku chciałbym przedstawić bohatera, który…
– Na poparcie mojej tezy chciałem przywołać…
– Zacznę od…,
– Na wstępie…

DRUGI ARGUMENT

– Po drugie…
– Kolejnym argumentem może być fakt…
– Kolejny argument to bez wątpienia (np. postawa X bohatera)…
– Potwierdzeniem powyższego argumentu jest również fakt, iż…
– Drugim argumentem jest…

KOLEJNY ARGUMENT

– Przejdę do kolejnego argumentu…
– Przytoczę jeszcze jeden argument…
– Oto kolejny argument…
– Następny argument brzmi…
– Mój kolejny argument to…
– A oto kolejny, ważny moim zdaniem, argument.
– Dodatkowym argumentem niech będze / może być…
– Dodatkowym argumentem
– To nie był ostatni mój argument.
– Ten przykład nie wyczerpał tematu…
– Świadczy o tym przykład…
– Przemawia za tym fakt, że…
– Powołam się także na…
– Poza tym…/Ponadto…
– Z kolei… / Z drugiej strony…
– Nie można pominąć…– Warto teraz zaznaczyć rzecz kolejną…
– Nie należy zapominać również…

KONTRARGUMENT

– Ktoś może mieć inne zdanie i twierdzić, że…
– Oddajmy głos innej opinii… (opiniodawcy).
– Słyszałem też odmienny pogląd…
– Są tez tezy przeciwne…
– Przeciwnicy sądu, jaki reprezentuję, uważają, że…
– Opinii X nie mogę podzielić, ponieważ…
– Oto inne spojrzenie na ten temat…
– Z innego punktu widzenia…
– Patrząc na to z innej strony…
– Co mógłby powiedzieć przeciwnik?
– Kontrargumentem jest…
– Z drugiej strony…, Z kolei…
– Patrząc na to inaczej,
– Przeciwnicy tej tezy głoszą,
– Rozważmy kwestię z innego punktu widzenia.
– Przesłanie utworu jest zaprzeczeniem tej tezy / idei…
– Łatwo zaprzeczyć słowom pisarza…
– Będę polemizować z artystą…
– Tok rozważań, bieg myśli, tok przemyśleń nie potwierdza tej tezy…
– Podczas analizy pojawia się szereg wątpliwości…
– Twierdzenie pana X wydaje mi się zaskakujące…
– Mamy do czynienia z wyjątkowo trudnym zagadnieniem…
– Teraz sprecyzuję własne poglądy…
– Pojęcie zawarte w temacie jest nieścisłe. Zacznę więc od sprecyzowania. Jak rozumiem termin „abstrakcja”?
– Przegląd literackich przykładów zacznę od…
– Cytat w temacie skłania do refleksji nad twórczością autora…
– Motyw… Nie było epoki, w której nie pisano by o nim.
– Literatura jest kopalnią przykładów na temat…
– Sięgnę do innych tekstów kultury…

Skoro już masz ściągawkę zwrotów – użyj ich No ale jak? To proste. Pamiętaj o jednym: każdy argument to nowy akapit. I już. Jeżeli więc Twoja praca będzie oparta na 7 argumentach – w tej części rozprawki powinno znaleźć się minimum 7 akapitów. Jeżeli masz 4 argumenty i 2 kontrargumenty – rozwinięcie rozprawki powinno składać się minimum z 6 akapitów.

Pamiętaj też o wnioskowaniu – to też będzie oceniane. Jeżeli przywołujesz jakiś argument – to robisz to po coś. Warto czasem to podkreślić. Na przykładzie naszego, roboczego tematu może to być argument związany z przywołaną już wcześniej Grażyną. 

Kolejnym przykładem ukazującym miłość, jako najważniejszą wartość w życiu człowieka jest Grażyna – tytułowa bohaterka poematu Adama Mickiewicza. (argument 1) […] Warto więc podkreślić, że argument ten udowadnia, iż miłość, jako wartość, obrazuje nie tylko uczucie łączące dwoje ludzi. Jest także przykładem ogromnego poświęcenia dla ojczyzny. (wniosek 1).

Idealnym rozwiązaniem byłoby, gdyby rozwinięcie Twojej rozprawki łączyło każdy argument z wnioskiem. Schemat powinien być taki: 

argument 1 + wniosek 1

argument 2 + wniosek 2

Chociaż może to wydawać się trudne, wcale takie nie jest. Jeżeli zachowasz ten porządek naprawdę łatwiej będziesz przechodzić do kolejnych argumentów. Każdy kolejny argument powinien w jakiś sposób nawiązywać do poprzedzającego go wniosku. Jak? No zobacz (korzystam z wcześniejszego przykładu):

Kolejnym przykładem (argument 1) […] Warto więc podkreślić, że argument ten udowadnia, iż miłość, jako wartość, obrazuje nie tylko uczucie łączące dwoje ludzi. Jest także przykładem ogromnego poświęcenia dla ojczyzny (wniosek 1). 

Podobnie jak Grażyna, której miłość skierowana była przede wszystkim ku ojczyźnie, tak i… (argument 2 oparty na wniosku 1).

Oto kilka zwrotów, które możesz wykorzystać tworząc takie właśnie wnioski, zamykające argumenty:

• Przykład ten podkreśla/obrazuje/ uwypukla/ udowadnia…
• Na podstawie/ tle tego argumentu, widać, że…
• Przytoczony argument/przykład jasno pokazuje, iż…
• W ten sposób dowieść możemy, że…

5. ZAKOŃCZENIE

No i zostało zakończeniee czyli to, co tak często ignorowane Nie lekceważ przeciwnika! Zakończenie jest równie ważne jak pozostałe części pracy. Teraz już wiesz jak pisać rozprawkę. Czy wiesz też, jak ją zakończyć?

Pamiętaj o temacie rozprawki – była tam albo teza albo hipoteza. Jeżeli TEZA – w zakończeniu musisz dokonać konkluzji (ściąga poniżej). Jeżeli HIPOTEZA – musisz zająć, na podstawie przedstawionych wcześniej argumentów, konkretne stanowisko – czyli odpowiedzieć na pytanie zawarte w poleceniu.

ROZPRAWKA Z TEZĄ:

Nie powtarzaj wszystkich argumentów. To bez sensu. Tutaj podkreśl tylko ich wagę i zdecydowanie opowiedz się za utrzymaniem lub obaleniem tezy. 

– Mam nadzieję, że udało mi się udowodnić…
– Z tego, co napisałem, jasno wynika, że…
– W świetle przytoczonych argumentów…
– Przytoczone przeze mnie argumenty świadczą o tym, że…
– Przytoczone argumenty wystarczą, by potwierdzić, że…
– Jak wynika z przytoczonych argumentów…
– Sądzę, że udało mi się potwierdzić, iż…
– Myślę, że dowiodłem, iż…
– Sądzę, że przedstawione przykłady wystarczą, aby przekonać o słuszności twierdzenia zawartego w temacie.
– Wszystko to prowadzi do wniosku, iż…
– Podsumowując dotychczasowe rozważania, należy stwierdzić, że…
– Na podstawie przytoczonych argumentów sądzę, że…

ROZPRAWKA Z HIPOTEZĄ

Sprawdź, czy więcej było argumentów ‘za’ czy ‘przeciw’. Przedstaw w zakończeniu wynik tego równania. 

– Mam nadzieję, że udało mi się udowodnić…(twoje stanowisko: za lub przeciw)
– Z tego, co napisałem, jasno wynika, że… (za lub przeciw)
– W świetle przytoczonych argumentów…
– Przytoczone przeze mnie argumenty świadczą o tym, że… (jasna odpowiedź na pytanie z tematu)
– Przytoczone argumenty wystarczą, by stwierdzić, że… (jak wyżej)
– Jak wynika z przytoczonych argumentów… (jak wyżej)
– Sądzę, że udało mi się udowodnić, iż…
– Chyba udało mi się przekonać, że…
– Myślę, że dowiodłam, iż…
– Wszystko to prowadzi do wniosku, iż…
– Podsumowując dotychczasowe rozważania, należy stwierdzić, że…
– Na podstawie przytoczonych argumentów sądzę, że…

Jak widzisz – w obu przypadkach – rozprawka z tezą lub hipotezą – zakończenie jest podobne Różnica polega na drodze wywodu. W tezie przedstawiasz argumenty popierające Twoje stanowisko. W hipotezie – przedstawiasz ‘za’ i ‘przeciw’ i sprawdzasz, których jest więcej. W zakończeniu dokonujesz więc podsumowania i ostatecznej odpowiedzi. 

I to wszystko – oto cała magia rozprawki. Jeżeli więc czytasz to zdanie to uwierz mi, że teraz już wiesz jak napisać rozprawkę. I nie bój się korzystać z gotowych zdań i zwrotów – są przygotowane dla Ciebie. Nie musisz ich – przynajmniej na początku swojej przygody z tą formą wypowiedzi – znać na pamięć. Wydrukuj je sobie, korzystaj z nich a z czasem zobaczysz, że samodzielnie będziesz otwierał nowe akapity i argumenty.

Powodzenia!

Oprac. JK